ቤተክርስቲያንህን እወቅ የሚለው መጽሐፍ የማኅበረ ቅዱሳን የመጽሐፍ ምንተፋ (plagiarism) ውጤት ነው።

Teru minche Vs Betekerestiyanihene eweke. Read in PDF

ማኅበረ ቅዱሳን ከሚታወቅበት የክፋት ሥራዎቹ መካከል አንዱ የሰውን ጽሑፍ በመስረቅ እና የራሡ ሀሳብና እቅድ አድርጐ በሚያሳትማቸው መጽሔቶቹ፣ ጋዜጦቹ መጽሐፍቶቹ ላይ በማውጣት ነው፡፡ አንባቢ ከኔ ወዲህ ላሳር ብሎ የሚያምነው ይህ ማኅበር አይታወቅብኝም ብሎ የሰው ሥራ እየመነተፈ ከሳተማቸው መጽሐፍት መሀል ለዛሬ አንዱን እናያለን።

ይህ ሊቅ የማያስወድድ ባህሪው እያንደረደረ እና እያንቀዠቀዠ ወስዶ ይወገዙልኝ ካላቸው በርካታ ግለሠቦች መካከል የሀገራችንን የአማርኛ ሥነ ጽሑፍ እድገት እዚህ ደረጃ ያደረሡ፣ 42 የሚደርሡ መጽሐፍቶችን የዳሰሱ ይልቁንም እንደነ ጎህ-ጽባሕ እና አዲስ ዓለም የተሠኙ መጻሕፍቶችን የደረሱ እና ባለ ትልቅ ራዕዩና ከዘመናቸው ቀድመው የተፈጠሩት ታላቅ ሰው ይጠቀሳሉ። እኚህ ታላቅ ኢትዮጵያዊና ኦርቶዶክሳዊ (በማ.ቅ. አጠራር ፕሮቴስታንታዊ ተሀድሶ ተብለው የተፈረጁ) ክቡር ብላቴን ጌታ ኅሩይ ወልደ ሥላሴ ይባላሉ፡፡ እኚህ ታላቅ አባት ከነ ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ ከነ አለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ ከነ ፕሮፌሰር መስፍን ወልደ ማርያም እና ከነ ፕሮፌስር ጌታቸው ኃይሌ ጋር ፕሮቴስታንታዊ ተሀድሶ ተብለው የተፈረጁ ሲሆን ማኅበሩ ይህን  ስም የሰጣቸው ስራዎቻቸውን ሁሉ ካስወገዘ በኃላ በስሙ ለማሳተም ፈልጎ ነው ወይ የሚል ጥያቄ ያስነሳል።

ማኅበሩ በ1988 ዓ.ም ከእርሳቸው ገልብጦ ባሣተመው “ቤተ ክርስቲያንህን እወቅ” የሚለው መጽሐፍ በተለይ የቅ/ጳውሎስንና የቅ/ጴጥሮስን ታሪክ ከእነሙሉ ሥራቸው ብላቴን ጌታ ኅሩይ“ነቅ ንፁህ ዜና ሐዋርያት” ብለው በ1923 ዓ.ም ካሣተሙት ወስዶ ተጠቀሞበታል። ለማሳያ ያህል የሚከተሉትን ታሪኮች እናቀርብላችኋለን፡-

1.     ዜና ሐዋርያት ገፅ 324 (1923)

Ø ቅዱስ ጴጥሮስ ፊቱ ሰፊ ሆኖ ሪዛም ነበር፣ ቁመቱም ካጭር የረዘመ ከረዥም ያጠረ መካከለኛ ነበር፡፡

v ቤተ ክርስቲያንህን እወቅ ገፅ 65 (1988)

Ø ቅዱስ ጴጥሮስ ፊቱ ሰፉ ያለ ሲሆን ረዥምና መካከለኛ ቁመት የነበረው ራሰ በራ ሰው ነው፡፡

2.    ጥሩ ምንጭ ገፅ 330

Ø ቅዱስ ጳውሎስ መልኩና ሠውነቱ የምሥራቅ ሊቃውንት ቃል ለቃል ተያይዞ እንደመጣላቸው ከጻፉት መጻሕፍት ያገኘነውን ከዚህ ቀጥለን እንጽፋለን፡- ጭንቅላቱ ትልቅ ሆኖ ራሡ በራ ነበር፡፡ የሁለቱም ሽፋሉ ጠጉር የተጋጠመ ያውም የረዛዘመ ነበር፡፡ ዓይኖዋ ሰማያዊ ቀለም የመሠሉ ብሩሀን ነበሩ፡፡ አፍንጫውም ትልቅና ቀጥ ብሎ የወረደ ጉንጭና ጉንጩ የሮማን ፍሬ የመሠሉ ነበር፡፡ ጽሕሙና ሪዙም ረጃጅም ነበር፡፡ ጽሕም ማለት ከአገጭ ላይ በቅሎ ወደ ታች የሚወርደው ነው፡፡ ሪዝ ማለት ግን ከላይ ከራስ ጠጉር ተያይዞ የበቀለና ወደ ታች በጉንጭ ላይ ወርዶ ከጽሕም ጋር የሚገናኝ ነው፡፡ አንገቱ አጠር ያለው ሆኖ ትከሻው ክብና ጎባጣ ነበር፡፡ እግሮቹ ከጉልበቱ ላይ የተቃረቡ ሆነው ከቅልጥሙ በታች የተራራቁ ነበሩ (ወርኃ ነበር ማለት ነው)፡፡ ቁመቱ ግን ከረዥም አጠር ያለ ከድንክ ረዘም ያለ ለአኃን አሳቻ ነበር፡፡

v ቤተ ክርስቲያንህን እወቅ ገፅ 125

Ø የምሥራቅ ቤተ ክርስቲያን ሊቃውንት ከመጀመሪያው መቶ ክፍለ ዘመን ጀምሮ ሲተላለፍ የኖረውን ትውፊት በማሠባሠብ ስለ ሀዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ተክለ ሰውነት እንዲህ ይላሉ፡-

ጭንቅላቱ ትልቅ ሲሆን ራሰ በራ ነበር፡፡ የሁለቱም ቅንድቦች ጠጉር የተጋጠመ አይኖቹ ሰማያዊ ቀለም ያላቸው ሲሆኑ ዘወትር ብሩሃን ነበሩ፡፡ አፍንጫው ትልቅና ቀጥ ብሎ የወረደ ጽሕሙና ሪዙም ረጃጅም ናቸው፡፡ አንገቱ አጠር ያለ ሆኖ ትከሻው ክብና ግብብ እግሮቹ ደግሞ ከጉልበቱ ላይ የተቃረቡ ናቸው፡፡ ቁመቱ አጠር ያለ እና ደንዳና ሰው (ከድንክ የረዘመ) እንደነበረ ይነገርለታል፡፡

3.    ጥሩ ምንጭ ገፅ 117

Ø ተሰለንቄ በቀድሞ ዘመን የመቆዶንያ ዋና የወደብ ከተማ ነበረች። ዛሬ ግን የግሪክ መንግስት ሆናለች። ስሟም ቴርማ ይባል ነበር። ቴርማ ማለት ፍልውሃ ማለት ነውና አጠገብዋ ፍልውሃ ስለመኖሩ ነበር።…በኃላም ካሳንድር የተባለ ጌታ የትልቁን እስክንድር እህት ሳሎኒቃ የምትባለውን አግብቶ የቴርማ ገዢ ሆኖ ነበርና ሚስቱን ሳሎኒቃን ደስ ለማሰኘት ሲል ቴርማ መባሏን አስቀርቶ ተሰሎንቄ ብሎ ስለሰየማት ከዚያ ዘመን ጀምሮ አስካሁን ተሰሎንቄ እየተባለች ትጠራለች።

ተሰሎንቄ ከአውሮፓ ወደ እስያ ለሚተላለፍ ንግድና ሰው ሁሉ ዋና የባሕት በር ስለሆነች ከአድርያቲክ ባህር ጀምሮ እስከ ተሰሎንቄ የሰረገላ መንገድ ተሰርቶ ንግዱም ሰውም ያለችግር ይመላለስ ነበር።

v ቤተ ክርስቲያንህን እወቅ ገፅ 118

ቀድሞ የመቆዶንያ ዋና ወደብ ነበረች። ዛሬ ግን በግሪክ ሥር ናት። ስሟ ቀድሞ ቴርማ ይባል ነበር። ትርጉሙም ፍል ውሃ ማለት ነው።ይህ ስም ከአጠገብዋ ከነበረው የፍል ውሃ የተወሰደ ነበር። በኃላ ግን ካሳንደር የተባለ ገዢ የታላቁን እስክንድር እህት ሰሎኒቃን ስላገባ ከተማዋን በሚስቱ ሰየማት።

ከአውሮፓ ወደ እስያ በሚያልፈው ዋና መስመር ላይ ስለምትገኝ ከተማዋ ዋና የንግድ ማዕከል ነበረች።

የሀሳብ አወራረዱን ተመለከቱ፤ የታሪኩን አወቃቀር ተመልከቱ፤ ሁለቱ መጽሐፍት በአጋጣሚ ታሪኮቻቸው ሁሉ በሀሳብ አወራረድና በታሪክ አወቃቀር አንድ አይነት ሊሆኑ የሚችሉበት አጋጣሚ ሊኖር አይችልም። አንዱ የአንዱ ቅጂ ካልሆነ በቀር። ምንተፋ(plagiarism) የሚባለው ይኸው ነው።

በአጠቃላይ ሁለቱን መጽሀፍት ጎን ለጎን አስቀምጦ ያየ አስተዋይ አንባቢ ቤተክርሰቲያንህን እወቅ የጥሩ ምንጭ ግልባጭ መሆኑን በቀላሉ ይገነዘባል። መጽሀፉን አይተነዋል ለማለት ቤተክርስቲያንህን እወቅ ላይ በአንዳንድ ቦታ በምንጭነት የተጠቀሰ ቢሆንም ባነሳናቸው ነጥቦችና ላይ በሌሎችም የመጽሐፉ ክፍሎች ጥሩ ምንጭ በምንጭነት አልተጠቀሰም። ጥሩ ምንጭ የተጻፈበትን የቀድሞ አማርኛ በዘመናዊው አማርኛ አቃንቶ መጻፍ የመጽሀፉ ባለቤት አያሰኝምም አያስደርግምም። ማኅበረ ቅዱሳን ሕሊና ቢኖረው ኖሮ ቤተክርስቲያንህን አወቅ የብላቴን ጌታ ኅሩይ መጽሀፍን በዘመኑ አማርኛ አስተካክዬ ሀሳቡን ለማብራራት የታከሉ ምሳሌዎችን ቀንሼ አና የሌሎች ሐዋርያትን ታሪክ አክዬበት ያሳተምኩት መጽሐፍ ነው ማለት ነበረበት።

እነ መጋቢ ሐዲስ በጋሻውን “የጻፋከው መጽሐፍ ርዕስ ከአንድ የጴንጤ ሰባኪ ስብከት ርዕስ ጋር ተመሳሳይ ነው ስለዚህ መናፍቅ ነህ” እያለ እያዋከባቸው ያለው ማኅበር ለራሱ ጊዜ ከሞቱ ከ80 ዓመት በኋላ መናፍቅ ናቸው ይወገዙልኝ ሲል የጅምላ ይወገዙልኝ ጩኸት ካሰማባቸው ኢትዮያዊያን ምሁራን መካከል አንዱ የሆኑት ስመ ጥሩው ብላቴን ጌታ ኅሩይ ወልደ ሥላሴን መጽሐፍ መንትፎ በስሙ ማሳተሙ የሚያስገርምም የሚያሳዝንም ነው።

እንግዲህ “ቤተ ክርስቲያንህን እወቅ” ብሎ ማኅበሩ ያዘጋጀው መጽሐፍ ውስጥ የሁለቱን ሐዋርያት ታሪክ፣ ሥራ፣ እራሱ የደከመበት የተመራመረበት አሥመስሎ አሳትሞታል፡፡ ይህ ማኅበር ሊቃውንት እንዳይታወቁ ብሎም ከእነ ሥራቸው እንዲረሡ፣ እንዲጠፉ እየጣረ የሚገኘው ዛሬ ሳይሆን ከመነሻው ጀምሮ ነው፡፡ የእኝህን ታላቅ ኢትዮጵያዊ ጽሑፍ መሥረቅ ሳያንሳቸው አሁን ደግሞ ይወገዙልኝ ከሚላቸው ውስጥ ደምሮአቸዋል፡፡

በአንድ ወቅት መ/ር ሃይለማርያም ላቀው የተባለ በስምአ ፅድቅ ኃዜጣ ላይ “ቤተ አብርሃም” አምድ አዘጋጅ የብላቴን ጌታ ህሩይን ታሪክ በጋዜጣው ላይ ጽፎ እንደነበር ይታወሳል፡፡ አሁን ደግሞ ይኸው ግለሰብ የእሳቸውን የሕይወት ታሪክና ሥራ በመጽሐፍ መልክ እያዘጋጀ እንደሆነ ታማኝ ምንጮች አስረድተዋል፡፡ ለመሆኑ “ጉህ ጽባሕ” እና “አዲስ አለም” የተሠኙ መጻሕፍቶቻቸውን ምን ይላቸው ይሆን? በጉጉት እንጠብቃለን፡፡

ማህበሩ በነካ እጁ የሌሎችን ሥማቸውን ያጠፋቸው ሊቃውንት አስወግዞና አስረግጦ መጽሀፎቻቸውን በስሙ ያሳትም ይሆናል ብለንም እንጠብቃለን። ሃሳብን አሳጥሮ እና ከርክሞ ማቅረብ ደራሲ እንደማያደርግ ከሁሉ በላይ ምናልባት በውስጣችሁ  ካለ ህሊናችሁ ይነግራችሁ ይሆናል ብለን ተስፋ እናደርጋለን። በስነ ጽሁፍ ህግ ምንተፋ በእንግሊዘኛ ስሙ plagiarism  የሚባለው እንዲህ አይነቱ ወንጀል ነው። ይህ ወንጀል በጽሁፍ ስራ ከሚፈጸሙ  ወንጀሎች ሁሉ ትልቁ እና ዋነኛው ነው።

ይሔ ሁሉን እነክስ ሲል ጊዜ የጣለው ማኅበር አባላቱ  በተለይ በጽሑፍ ሥራ ላይ የተሠማሩት ከፕሮቴስታንት መጽሐፍቶች ላይ ሳይቀር እንደወረደ በመገልበጥ ለአደባባይ ያበቁ እና ደራሲ የተሰኙ የስምአ ጽድቅ አምደኞችም እንዳሉ ይታወቃል፡፡ ይህን በተመለከተ ወደፊት በበቂ ሁኔታ የተዘጋጀ ሥራ ስላለ ማን ከማን ወሠደ የሚለውን አሳፋሪ ሥራ እንገልጣለን፡፡ የጽሁፍ ሥራ ጸጋ ሲሆን ከላይ ይሰጣል። ምንጩም የማይቋረጥ ይሆናል። የጽሁፍ ስራ እልህ ሲሆን እንዲህ ሰው አያውቅም እያሰኘ የሰው ሥራ ያስገለብጣል። መጽሐፍ ካላሳተምኩ የሚል እልህ የትም አያደርስም እና የሰው ሥራ ከመመንተፍ ልባችሁንም፣ ህሊናችሁንም፣ እጃችሁንም  እግዚአብሔር ይፈውስላችሁ።